Instytut Mikołowski jest instytucją tyleż szczególną, co niewątpliwie specyficzną w skali naszego kraju. Podkreślanie wyjątkowości miejsca i działalności IM nie wydaje mi się – subiektywnie oczywiście na to patrząc – czymś przesadnym, albowiem tworząc to miejsce od samego początku, byłem bezpośrednim uczestnikiem wszelkiej ewolucji tej instytucji, która nie powstała bynajmniej znikąd, ponieważ miała swoje mocne zakotwiczenie w tym, co ją poprzedzało, i w konsekwencji okazała się miejscem silnie rozpoznawalnym dla wszystkich żywo zainteresowanych współczesną literaturą. Rzadki to wszak przypadek, ażeby w mieście nieledwie 40 tyś, niemającym konkretnej tradycji literackiej, nagle nastąpiła eksplozja poetycka i literacka. A tak właśnie stało się w Mikołowie u początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. U progu roku 1999 Rada Miejska Miasta Mikołowa, na wniosek Burmistrza Miasta Marka Balcera powołała do życia Instytut Mikołowski. Pierwszym dyrektorem IM został Paweł Targiel, a pracownikami poeci: Maciej Melecki, Krzysztof Siwczyk i Arkadiusz Kremza. Tym samym redakcja Arkadii – pisma katastroficznego, powstałego w Mikołowie w 1996 roku, znalazła nowe miejsce, i - niejako z marszu – w IM ukazał się kolejny numer pisma, a w raz z nim pierwsza książka afiliowana przy bibliotece pisma. Była nią Reszta krwi, autorstwa Rafała Wojaczka – tom wierszy zawierający nieznane lub niepublikowane dotąd wiersze mikołowskiego poety - w którego dawnym rodzinnym mieszkaniu swą siedzibę otrzymał IM.
Działania IM skoncentrowane były nieustannie na kreowaniu życia literackiego i naukowego w postaci rozlicznych spotkań autorskich, organizowaniu sesji naukowych, wydawaniu Arkadii i książek: poetyckich, filozoficznych, naukowych, historycznych, przekładowych. Efektem tych wszystkich dwudziestu pięciu lat, jakie upłynęły w kwietniu 2024 r. od momentu powstania instytucji, jest osiągnięcie rangi miejsca wyjątkowego w skali kraju, albowiem nieczęsto się zdarza, by w tak małym mieście – jakim jest Mikołów względem, chociażby, miast ościennych – udało się, dzięki ogromnemu zapałowi ludzi pracujących i współpracujących z IM, stworzyć magnetyczne miejsce dla miłośników literatury i sztuki z całego kraju. IM – jako instytucja i wydawnictwo – stanowczo swymi działaniami dawał wyraz niezgodzie na zalew populistycznej i koniunkturalnej kultury, dostarczającej tylko rozrywkę dostrojoną do masowych gustów, generując publikowanymi książkami czy organizowanymi spotkaniami nieustanną potrzebę myślenia krytycznego i alternatywnego wobec narzucanych standardów.
Niezależność działań, której IM od początku hołdował, daje spore możliwości oferowania odbiorcom szerokiego spektrum indywidualnych aktywności poszczególnych twórców. Badania i interpretacje ich dorobku – czego najdobitniejszym przykładem jest chociażby edycja dzieł wszystkich Witolda Wirpszy, zapoczątkowana w IM od 2005 roku – czyni, podług naszego myślenia, jedyną drogę zmierzającą w stronę przezwyciężenia opresji miernoty współczesnego świata. Publikacja tomów poezji współczesnej, operującej różnorodną skalą wypowiedzi, w której decydującym aspektem jest indywidualny rys języka, jego wielorejestrowe zderzanie i skłócenie (mam tu na myśli takie tomy jak: Pora roku Tomaža Šalamuna, Dziennik rozbitka Krzysztofa Karaska, Kapsle i etykietki Andrzeja Niewiadomskiego, Fe Jerzego Suchanka, Chwila nieuwagi Marka Forda Bezczynność butów Rona Padgetta, Wiwisekcja Genowefy Jakubowskiej – Fijałkowskiej, Ludzkie nieludzkie Piotra Kępińskiego, Mogiły obwoźne Jana Kaspra czy Czarny organizm Juliusza Pielichowskiego) koreluje zarazem z masą krytyczną zawartą w książkach eseistycznych czy prozatorskich (Świadomość Piotra Matywieckiego, Złote myśli samobójcze Marka K. E Baczewskiego, Myśliwice, Myśliwice Krzysztofa Bartnickiego, Dziennik. Teksty krytyczne Kazimierza Ratonia, O Nietzschem Georges’a Bataille, Podania Cezarego Domarusa, Nie bez reszty Tadeusza Sławka, Anty Antychryst? Wojaczek religijny Konrada Wojtyły). To właśnie w nich – wydawanych przez IM książkach – czytelnik natknie się na wielorodną wizję świata, którego centralną postacią jest kreująca go jednostka - wymykająca się powierzchownemu odbiorowi i będąca w stanie zwarcia z obiegowymi i banalnymi sądami o jej naturze czy charakterze. Rozwijaniu i eksponowaniu takich właśnie ujęć - przez najbliższe lata – niewątpliwie będziemy poświęcać nasze dalsze wysiłki.
Maciej Melecki
Program:
28. 11 – godz. 17
- Spotkanie z prof. Tadeuszem Sławkiem wokół jego książki "Świst strzały" (Instytut Mikołowski, 2024);
- Spotkanie z prof. Marianem Kisielem – redaktorem tomów Arnolda Słuckiego "Poezje zebrane" (tom I i tom II) (Instytut Mikołowski, 2024).
29. 11 – godz. 17
- "Wirpsza nieustannie" – spotkanie wokół twórczości Witolda Wirpszy z udziałem badaczy jego twórczości: prof. Dariusza Pawelca i dr hab. Piotra Bogaleckiego;
- "Światy poetyckie Rafała Wojaczka" – spotkanie wokół tomu interpretacji twórczości poetyckiej Rafała Wojaczka (Śląsk, Katowice, 2024) z udziałem redaktorek: Katarzyny Niesporek –
Klanowskiej i prof. Joanny Kisiel.
Instytut Mikołowski
Ul. Konstytucji 3 Maja 18
Mikołów
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz