Nakładem Instytutu Mikołowskiego im. Rafała Wojaczka
ukazał się tom Vladimira Holana „Jaskina
słów”.
Holan jest poetą bólu, udręki. Nieprzypadkowo jeden z
jego tomów nosi tytuł Bolest (Cierpienie. Wiersze z lat
1949–1955, 1965, wydanie rozszerzone 1966). Wizja ludzkiej egzystencji
jest tu wyjątkowo mroczna. Jak powiada we wstępie do wyboru wierszy czeskiego
poety Marian Grześczak: Holan życia „nie analizuje zjawiskowo; zajmuje go w nim
jeden tylko element – cierpienie. W przejawach życia największy pesymista
musiałby dostrzec chwile radości i pogody. U Holana nawet dzieci porozumiewają
się cierpieniem, bo życie to zorganizowane cierpienie. Chce tak ślepy los i ku
temu samemu dąży spełniająca się w nas kultura. Natura spełnia się poprzez
realizowanie elementarnych pragnień: rozród, potrzeba zaspokojenia głodu”.
Narzuca się tu określenie owego spełniania
natury słowami: elementarne instynkty i zwierzęcość. (…) Metafizyczny,
eschatologiczny i transcendentalny wymiar jest dla poety niezwykle istotny, ale
trudno go w jego wypadku uznać za źródło pociechy, a tym bardziej ukojenia.
Czytając niektóre Holanowskie wiersze, z różnych tomów, nie sposób nie pomyśleć
o gnostycyzmie, o świecie jako wytworze złego demiurga i o nieskończenie
dalekim, ukrytym Bogu. Kwestia wiary religijnej pozostaje dla poety obszarem
niepewności i zwątpień, ciemności i ledwie widocznych przeczuć światła, być
może zwodniczych, ale jest jednym ze zdecydowanie najważniejszych dla Holana
zagadnień. (…) Pytania zresztą nie uzyskują na ogół u autora Nocy z
Hamletem odpowiedzi, a jeśli jednak znajdują ich przeczucia, to nie
są one pewne ani oczywiste, po kolejnych odpowiedziach pojawiają się kolejne
pytania i kolejne odpowiedzi, nierzadko przeciwstawne, hermetyczność wierszy
poety wynika być może z przekonania, że prawdziwie wielka sztuka musi zawierać w
sobie tajemnicę, powinna być tajemnicą, która niepokoi, intryguje i stymuluje,
ale mimo prób interpretacji komunikatu nie prowadzi do jednoznacznych
odpowiedzi, nie rozwiązuje zagadek. „Dlaczego – pyta Holan – poezja ma być
zrozumiała, skoro niezrozumiałe jest życie?” A gdzie indziej parafrazuje słowa
Pabla Picassa: „Ciemność tej czy innej sztuki… ależ, szanowni państwo! Śpiewa
ptak – i co, rozumiecie jego śpiew?”.
Leszek Engelking
(fragment posłowia)
Vladimír HOLAN (1905-1980) – jeden z najwybitniejszych współczesnych poetów czeskich, tłumacz m.in. poezji Rilkego, Baudelaire’a, Lermontowa, Mickiewicza i Słowackiego; kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Jest autorem kilkunastu tomów wierszy, pisał także prozy poetyckie i utwory dla dzieci. Debiutował w 1926 roku tomikiem Blouznivý vějíř (Marzycielski wachlarz), choć za jego prawdziwy debiut uważa się Triumf smrti (Tryumf śmierci) z roku 1930. Największym bodaj dokonaniem Holana jest poemat Noc s Hamletem (Noc z Hamletem) wydany w 1964 roku. Po stracie ukochanej córki Kateřiny w roku 1977 przestał pisać. Ostatnie dwa zbiorki poety ukazały się już po jego śmierci.
Niezwykle mroczna, pełna kontrastów, nie
stroniąca od cielesności, a zarazem głęboko metafzyczna poezja Holana,
oscylująca między życiem i śmiercią, przemijaniem i wiecznością, wiarą i
niewiarą, nawiązuje do tradycji barokowych, lecz jest zarazem jak najbardziej
współczesna. Zróżnicowana wersyfikacyjnie, pisana zarówno wierszem regularnym,
nieregularnym, jak i wolnym, czasami prosta, rzec można nawet ascetyczna, a
miejscami wyrafinowana, wymaga od czytelnika wysiłku intelektualnego, dając w
zamian poczucie obcowania z twórczością niezwykłą, mądrą i piękną.
Wydanie I, 2020
Wybór i tłumaczenie: Jacek Illg
Posłowie: Leszek Engelking
Redakcja: Maciej Melecki
Format: A5 (145 x 205 mm) ze skrzydełkami
Okładka miękka, foliowana
stron: 112
Biblioteka Arkadii – pisma
katastroficznego, tom 178
ISBN: 978-83-65250-72-8
Niniejsza publikacja została wydana dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz