Instytut Mikołowski
zaprasza na spotkanie
z
Jerzym Ciurlokiem
autorem tłumaczenia
na język polski i język śląski
książki
Franz Kafka
Aforyzmy
(Kraków, 2017)
W trakcie spotkania zostaną
zaprezentowane dwa albumy:
Ślonski KAFKA
i
KAFKA – przełamywanie granic
Prowadzenie:
Konrad Wojtyła
26.01.2018, godz. 18.00
O książce:
Afroryzm do dość szczególny
rodzaj literacki. Potrafi w jednym zdaniu zawrzeć to, co inni usiłują wyrazić
dziesiątkami zdań a i tak nie zawsze na koniec docierają do sedna. Aforyzmy
przypominają wersety świętych tekstów: Upaniszad, Biblii, Koranu – by wymienić
te najbardziej znane. Zbiór aforyzmów jest jak modlitewnik ze stosownym tekstem
na każdy dzień. Aforyzm może być pretekstem do rozwinięcia niezwykłego,
długiego i skomplikowanego ciągu myśli, które zaprowadzą nas bardzo
daleko od punktu wyjścia. A może być też doraźnym wskazaniem rozwiązania
w galimatiasie naszych intelektualnych zmagań. Wreszcie może być zabawą; chwilą
wytchnienia; przyczyną, dla której niejedną twarz rozjaśni delikatny uśmiech…
Wszystko to w pełni dotyczy aforyzmów Franza Kafki, zawartych w niniejszym
zbiorze. Dlatego też wydawcy świadomie wybrali dla niego formę niewielkiego
modlitewnika - do noszenia zawsze przy sobie, do czytania w każdej wolnej
chwili, do przemyślenia, dla znalezienia rozwiązania, dla odetchnięcia od
zamulającej umysł i zmysły, „skrzeczącej pospolitości”.
We wrześniu 1917 roku Franz Kafka
pojechał do swojej siostry mieszkającej we wsi Zürau w
Usteckim Kraju w Czechach - dziś noszącej nazwę Siřem. Pobyt
tam do kwietnia 1918 roku miał dopomóc w leczeniu gruźlicy. W tym czasie
pisarz stworzył owych ponad sto literackich miniatur. Za ich pomocą, wedle
mojego rozumienia, dzieli się z nami głębokimi przemyśleniami natury
filozoficznej i religijnej oraz egzystencjalnymi rozterkami, lecz czasem prowadzi
z nami intelektualną grę, próbując z lekką ironią wodzić nas za nos i
wyprowadzać na manowce myślowych spekulacji – jak to się też dzieje w innych
jego utworach. Po raz pierwszy aforyzmy z Zürau ukazały się drukiem w roku
1920. Franz Kafka wydał je bez charakterystycznej numeracji jaka jest w jego
manuskrypcie w jednym ciągu – bez interlinii – co stworzyło rodzaj miniatury
literackiej. Wydanie to otrzymało tytuł „Er -Aufzeichnungen aus dem Jahre 1920”
(„On – zapiski z roku 1920”). Po raz drugi, w obszerniejszym zbiorze, ukazały
się one w 1931 roku, już po śmierci artysty, w berlińskim wydawnictwie Gustava Kiepenheuera. Zbiór zawierał 109
aforyzmów numerowanych, lecz w części także bez numeracji a jedynie oznaczonych
gwiazdkami. Nosił on tytuł: „Betrachtungen über Sünde, Leid, Hoffnung und den
wahren Weg” („Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze”).
Układ tego cyklu i tytuł pochodzić miał ponoć od samego autora,
jednakowoż wiemy dziś, że tytuł z całą pewnością nadał przyjaciel Franza
Kafki i realizator jego ostatniej woli, Max Brod. Ten obszerniejszy zbiór, pod
takim samym tytułem wydany został w 1953 roku, wraz ze z innymi utworami,
niewydanymi za życia Franza Kafki. Zbiór ten został także w tej właśnie formie
przetłumaczony po raz pierwszy na język polski przez Romana Karsta i
zamieszczony w PIW –owskim tomie z 1961 roku: Franz Kafka, „Nowele i
miniatury”. Edycja z 1931 roku stała się też podstawą niniejszego wydawnictwa.
Niemniej jednak nie mogłem nie zauważyć późniejszych wydań aforyzmów a szczególnie
jednego, noszącego tytuł: „Die Zürauer Aphorismen”, czyli „Aforyzmy z Zürau”.
Ta edycja jest pokłosiem pracy włoskiego badacza twórczości Franza Kafki,
Roberto Calasso i stała się inspiracją do nowych tłumaczeń i wydań. Jest w
zasadzie wiernym przeniesieniem oryginalnego, autorskiego zapisu, bez
znaczących poprawek redakcyjnych – nawet tych, których na swoim tekście
dokonywał sam Kafka, przygotowując go do ewentualnego wydania. Interesujące
jest też to, że przed wydaniem „Die Zürauer Aphorismen” w niemieckim oryginale
językowym – co miało miejsce w 2006 roku - ukazało się włoskie tłumaczenie,
dokonane przez Roberto Calasso. Zarówno ów niemiecki oryginał, jak też
tłumaczenia na inne języki – w tym polski – ukazywały się w kształcie
redakcyjnym zaproponowanym przez Calasso. Niniejsze wydanie bierze je pod uwagę
w pewnym sensie, ale nie jest jego powtórzeniem. Podstawą pozostała publikacja
z roku 1931, którą wedle wszelkiego prawdopodobieństwa przygotował sam
Franz Kafka. Różnice są następujące:
- Każdy aforyzm zapisany jest na osobnej stronie w następujących po sobie
wersjach niemieckiej, śląskiej i polskiej.
- Aforyzmy, które zamiast numeracji
oznaczone były gwiazdkami, zapisywałem bezpośrednio pod poprzedzającymi je
liczbowanymi aforyzmami, pozostawiając jedynie mały odstęp.
- Aforyzmy, które w późniejszym wydaniu
zostały połączone w jedną całość a wcześniej stanowiły osobne utwory z własną
numeracją, umieściłem w sposób następujący po sobie na jednej stronie, lecz z
zachowaniem owej wcześniejszej numeracji.
- W jednym przypadku, ten sam aforyzm
otrzymał różną numerację w poszczególnych wydaniach. Zaznaczyłem obie. Ponieważ
sam Kafka niektóre aforyzmy oznaczył podwójnymi liczbami, używając znaku „/”
pomiędzy nimi, więc dla odróżnienia użyłem słowa „lub” pomiędzy liczbami
porządkowymi. - W wydaniu, które było punktem wyjścia dla niniejszego
tłumaczenia brakowało jednego aforyzmu. Umieściłem go na samym końcu zbioru bez
liczby porządkowej.
Jerzy Ciurlok
(fragment posłowia)
Instytut Mikołowski
ul. Jana Pawła II 8/ 5
Mikołów
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz